(H2N2)-Khi Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ thông qua Viagra vào năm 1998, các quan chức đã không nghĩ tới một tác dụng phụ của thuốc có thể xảy ra: tỷ lệ bệnh lây qua đường tình dục tăng cao hơn ở một bộ phận nam giới, những người mà nhờ Viagra đã hoạt động tình dục tích cực hơn. Một công cụ mạnh mẽ trong cuộc chiến chống lại HIV là đặt ra những câu hỏi tương tự về khả năng xảy ra những hậu quả ngoài ý muốn cho sức khoẻ cộng đồng nếu thuốc được phê duyệt để sử dụng ở những người khỏe mạnh và gây ra những biến đổi hành vi ở họ.
Các nhà y tế công cộng ở Thika, Kenya, đang biểu diễn một vở kịch ngắn để quảng bá cho cuộc thử nghiệm thuốc phòng ngừa HIV. Nguồn: Nature
Một số nghiên cứu trong những năm qua đã báo cáo rằng các loại thuốc thường được sử dụng để điều trị người nhiễm HIV cũng có thể phòng ngừa nhiễm HIV ở những người khoẻ mạnh (xem bảng 1). Nhưng những người dùng thuốc có thể có những động thái nguy hiểm hơn vì họ cảm thấy được bảo vệ – hiện tượng được gọi là ‘nguy cơ do không bị kiềm chế’ ” điều này làm giảm đi lợi ích của thuốc và tăng khả năng lây nhiễm cho những người xung quanh. Hơn nữa, ở những người bị nhiễm bệnh trong khi đang dùng chế độ phòng ngừa có thể phát triển các chủng virus kháng thuốc và sau đó họ có thể lây truyền cho người khác. “Bạn có bước đột phá khoa học tuyệt vời này”, ông Kevin Frost, giám đốc điều hành của Quỹ nghiên cứu AIDS ở thành phố New York. “Tuy nhiên, ý nghĩa thực tế của nó là gì?”
Các nhà nghiên cứu sẽ nghiềm ngẫm lại những vấn đề này vào ngày 19 tháng 8 tại một cuộc họp do Diễn đàn hợp tác nghiên cứu HIV ở Washington DC triệu tập. Những câu hỏi đã trở nên cấp bách hơn kể từ tháng Giêng, khi hãng dược phẩm Gilead của thành phố Foster, California, tuyên bố rằng năm nay họ sẽ yêu cầu Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) cho phép sử dụng thuốc HIV Truvada ở những người khoẻ mạnh – như một biện pháp phòng ngừa, hay còn gọi là PrEP. Truvada, trong đó có chứa thuốc kháng retrovirus là tenofovir và emtricitabine, đã được sử dụng trong nhiều thử nghiệm PrEP.
Trong ba thử nghiệm lâm sàng được báo cáo theo hướng có lợi cho PrEP đến nay, sử dụng thuốc một lần/ngày đã làm giảm nguy cơ nhiễm HIV của một người xuống khoảng 44% đến 73%, kết quả thay đổi chủ yếu do sự khác biệt về mức độ nghiêm ngặt của bệnh nhân tuân thủ theo chế độ sử dụng thuốc. Mặc dù PrEP rất cần thiết ở các nước nghèo, sự chấp thuận nó ở US có thể mở rộng thị trường cho Truvada, doanh thu bán lẻ đạt 2.65 tỉ USD năm ngoái.
Khi những cuộc thử nghiệm bắt đầu cho hy vọng rằng thuốc có thể ngăn ngừa nhiễm HIV, các nhà nghiên cứu cần tìm hiểu làm sao để phân phối thuốc mà không huỷ hoại tác dụng có lợi của nó.
Tuy nhiên, yêu cầu FDA trả lời những câu hỏi về nguy cơ mất phản xạ có điều kiện và sự kháng thuốc có thể đẩy các cơ quan vào những vấn đề không thuộc chuyên môn. “Khi chúng ta nói về tình trạng dân số, đó có phải là việc FDA nên xem xét hay không?” Jur Strobos, Phó giám đốc của Diễn đàn Hợp tác Nghiên cứu HIV, hỏi.
Các thử nghiệm lâm sàng không cung cấp hướng dẫn rõ ràng. Trong một số thử nghiệm thành công, người ta đã phát hiện rằng những người tham gia thử nghiệm thực ra đã sử dụng bao cao su thường xuyên hơn trong khi vẫn dùng PrEP, phản bác lại luận cứ về nguy cơ mất phản xạ có điều kiện. Chỉ có một vài trường hợp cá biệt đề kháng thuốc và điều đó không làm tổn hại đến việc điều trị bệnh trên bệnh nhân.
Tuy nhiên, các thiết lập đã được kiểm soát trong một cuộc thử nghiệm lâm sàng, trong đó bệnh nhân được hướng dẫn cách phòng ngừa chuyên môn và được kiểm tra HIV hàng tháng, rất khác biệt so với đời thực. “Chúng ta cho rằng PrEP chỉ là một viên thuốc, nhưng tất cả chúng ta đều nhận ra PrEP là một chương trình rộng hơn nhiều”, ông Mitchell Warren, giám đốc của Liên minh vận động vắc xin AIDS ở thành phố New York, phát biểu. “Làm thế nào để cung cấp các biện pháp thử nghiệm và theo dõi dùng trong chương trình đó là một câu hỏi rất quan trọng.”
Trung Tâm Kiểm Soát và Phòng Ngừa Bệnh (CDC) ở Atlanta, Georgia, Mỹ đã đề nghị kiểm tra bệnh nhân HIV trước khi họ bắt đầu dùng thuốc và cứ cách mỗi hai hoặc ba tháng. FDA cũng yêu cầu các công ty dược đưa ra một bản đăng ký cho các bệnh nhân dùng thuốc và yêu cầu bệnh nhân cung cấp bằng chứng thử nghiệm HIV âm tính trước khi nhận thêm thuốc.
Quyết định sẽ sử dụng PrEP trên những đối tượng nào cũng có thể là một thách thức. CDC báo cáo vào ngày 3 tháng 8 rằng tỷ lệ nhiễm HIV mới ở Hoa Kỳ trên tổng thể là ổn định, nhưng đang tăng lên ở những nam giới trẻ có quan hệ tình dục với nam giới. Tuy nhiên, nếu những người này không đang sử dụng các biện pháp phòng ngừa có sẵn, rất khó nghĩ rằng các bác sĩ sẽ dễ dàng thuyết phục họ uống thuốc hàng ngày.
Vấn đề ai nên sử dụng PrEP khó khăn hơn cho nhiều nước đang phát triển, những nước thậm chí có thể không đủ khả năng điều trị cho tất cả mọi người hiện đang bị nhiễm HIV. PrEP tiêu tốn hàng trăm đô la cho mỗi bệnh nhân mỗi năm ở các nước đang phát triển, và hàng ngàn đô la tại các nước phát triển.
Ngay cả với chế độ tốn ít hơn 1 USD 1 ngày, các quốc gia đang phát triển sẽ bị buộc phải lựa chọn giữa điều trị cho những người đang cần nó và ngăn ngừa những trường hợp nhiễm mới. Myron Cohen, một bác sĩ và nhà nghiên cứu tại Đại học Bắc Carolina tại Chapel Hill, chỉ ra rằng : một nửa số nữ giới trẻ ở một số vùng của châu Phi cận Sahara đã bị nhiễm HIV khoảng giữa độ tuổi hai mươi. “Đó là điều không thể chấp nhận được, tôi nghĩ đó là một bộ phận dân cư tiềm năng cho PrEP “, Cohen cho biết.
Mặc dù lợi ích của PrEP sẽ tăng lên ở những dân số có nguy cơ cao, đó vẫn là một sự nguy hiểm về chính trị cho những quốc gia khó khăn về tài chính để quyết định phân phối thuốc cho những người trong nhóm này. “Ngay cả khi ta nghĩ rằng tốt nhất là dùng thuốc cho những người lao động tình dục, sẽ rất khó khăn để dùng một lượng thuốc giới hạn cho nhóm dân số có nguy cơ cao với cái giá phải trả là bỏ mặc những người đang bị nhiễm chết đi.” Cohen phát biểu.
Biên dịch: Lê Trần Ánh Ngân – Đặng Anh Trung.
Chỉnh sửa bởi Trần Văn Thành-Huỳnh Trang và nhóm Ichem
Nguồn Cyberchemvn.com/Nature
