Cùng với các loại thuốc khác đang được sử dụng trong hóa trị liệu, cisplatin được sử dụng để điều trị các dạng ung thư khác nhau, như ung thư tinh hoàn, ung thư buồng trứng, ung thư phổi và ung thư bàng quang. Tuy nhiên, khả năng sử dụng lâm sàng đối với cisplatin bị hạn chế bởi tính kháng thuốc đã được phát triển, vì vậy người ta còn gọi nó là “penixilin của ung thư”. Cơ chế kháng thuốc đối với cisplatin đã được xác định rõ, nhưng hiện vẫn chưa có phương pháp điều trị để khắc phục nó.
Vừa qua, các nhà nghiên cứu tąi Đại học Khoa học và công nghệ Trung Quốc đã tạo ra và thử nghiệm hợp chất asplatin chống ung thư, có khả năng giải quyết được vấn đề kháng thuốc của cisplatin. Asplatin là tổng hợp giữa cisplatin và aspirin, nó được tạo ra bằng phản ứng thế giữa oxoplatin và axetylsalixilic anhydrit. Phản ứng này khá đơn giản và sử dụng nguyên liệu tương đối rẻ tiền.
Cisplatin là hợp chất của platin gồm 1 nguyên tử platin nối với 2 nguyên tử clo và 2 phân tử amoniac ở vị trí cis, có tác dụng độc với tế bào, chống u và thuộc loại các chất alkyl hóa.
Nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm loại thuốc mới đối với các tế bào ung thư vú, ung thư phổi và ung thư cổ tử cung ở người cũng như ở chuột. Họ cho biết, asplatin thể hiện độc tính cao đối với các tế bào ung thư và hiệu quả cao hơn cisplatin đến 10 lần. Ngoài ra, asplatin hầu như vượt qua hoàn toàn tính kháng thuốc của các tế bào kháng cisplatin. Khi đã được hấp thụ vào tế bào, asplatin có thể được khử bởi axit ascorbic – axit này có nồng độ trong tế bào chất cao hơn trong môi trường ngoài tế bào. Quá trình khử asplatin sẽ kích hoạt tiền chất này, tạo ra cisplatin và aspirin trong các tế bào.
Nhìn chung, người ta cho rằng tính kháng thuốc của cisplatin có thể tăng do các thích ứng khác nhau của tế bào đối với thay đổi, như liều lượng hấp thụ thuốc giảm, sự mất tác dụng của thuốc, sự chấp nhận hư hại DNA và sửa chữa hư hại DNA gia tăng. Liên kết giữa aspirin với cisplatin làm thay đổi các đường hấp thụ trong tế bào đối với cả platin và aspirin. Nghiên cứu của các nhà khoa học nói trên cho thấy, sự hấp thụ vào tế bào và sự tích tụ asplatin cao hơn đáng kể so với cisplatin. Một giả thiết khác cho rằng sự giải phóng đồng thời cisplatin và aspirin làm thay đổi đáp ứng của tế bào đối với các hư hại DNA do cisplatin gây ra. Nhóm nghiên cứu tại Đại học Khoa học và công nghệ Trung Quốc đang thực hiện các nghiên cứu tiếp theo để tìm hiểu việc aspirin giải phóng từ asplatin có thể điều chỉnh đáp ứng tế bào đối với thuốc chứa platin như thế nào.
Các chuyên gia y học cho rằng, công trình nghiên cứu nói trên biểu thị những ưu điểm của việc sử dụng tiền thuốc chứa platin (IV) với các phối tử trục có hoạt tính sinh học – trong trường hợp này là aspirin – để tăng cường hiệu quả của cisplatin trong cơ thể. Theo nhà nghiên cứu hóa sinh Dan Gibson tại ĐHTH Hebrew, Ixraen, nếu các nhà nghiên cứu tìm ra các hệ thống cấp thuốc thích hợp thì phát hiện trên có thể dẫn đến những đột phá mới trong điều trị ung thư.
Hoahocngaynay.com/Hoahoc.info
Nguồn: T/C Công nghiệp Hóa chất/ChemistryWorld
