Mặc dù trong hơn 2 năm qua dịch COVID-19 đã gây ra những tác hại rất lớn đối với kinh tế thế giới, sản xuất nông nghiệp là một trong những lĩnh vực tương đối ít chịu ảnh hưởng của đại dịch này. Với nhu cầu mạnh và nguồn cung đang cố gắng theo kịp, sản lượng nhiều loại nông sản đã hồi phục mạnh trong năm 2020, đặc biệt là nửa sau của năm, xu hướng này đã tiếp tục sang năm 2021.
Giá phân bón cũng đã hồi phục, được thúc đẩy bởi sự thắt chặt của cân bằng cung cầu như đã dự kiến đối với phân lân và phân kali, kết hợp với việc các nhà kinh doanh phân bón quay trở lại mua vào khi nhận thấy giá đã “chạm đáy” và nhu cầu đang cải thiện ở khắp các khu vực trên thế giới. Thời tiết bình thường ở khu vực Bắc Mỹ đã dẫn đến xu hướng gia tăng nhu cầu phân bón trong nông nghiệp sau ba vụ mùa trước bị ảnh hưởng vì thời tiết bất lợi.
Trong khi đó, nguồn cung phân bón đang cố gắng theo kịp nhu cầu do dịch COVID-19 khiến cho sản lượng ở nhiều khu vực bị cắt giảm và một số nhà máy phân bón mới đã không đáp ứng kỳ vọng khi chỉ bây giờ mới bắt đầu được đưa vào vận hành.
Có hai yếu tố chính đã dẫn đến sự tăng giá phân bón trong năm 2020. Yếu tố trước tiên là giá phân bón trên các thị trường đã giảm quá mạnh trong năm 2019 và đầu năm 2020, vì vậy hệ quả tất yếu là giá sẽ hồi phục trở lại. Yếu tố thứ hai và quan trọng nhất là sự thắt chặt của cân bằng cung cầu toàn cầu đối với phân lân và phân kali, tuy nguyên nhân cụ thể khác nhau ở từng loại phân bón.
Nhu cầu phân bón cao
Đầu năm 2020, giá các loại hàng hóa nông nghiệp như lúa mì, đậu nành và ngô tương đối thấp, nhưng đầu năm 2021 giá các nông sản này trên thị trường giao dịch hàng hóa Chicago (Mỹ) đã tăng 21%, 14% và 13% tương ứng, giá của các hợp đồng tương lai còn tiếp tục tăng cao hơn.
Giá nông sản cao và nhờ đó là thu nhập cao hơn của người nông dân đã kích thích nhu cầu cao hơn đối với các sản phẩm dinh dưỡng cho cây trồng trên khắp thế giới, ví dụ nhu cầu vụ mùa thu ở các thị trường Bắc Bán Cầu như Mỹ, hoặc nhu cầu cho những vụ mùa chính ở các quốc gia Nam Mỹ. Trên toàn thế giới, triển vọng kinh tế của người nông dân khá vững chắc. Nếu thời tiết vẫn bình thường, nhu cầu phân bón ở khu vực Bắc Bán Cầu sẽ tiếp tục giữ ở mức cao. Những chỉ số giá phân bón và giá nông sản hiện nay cho thấy, nhìn chung giá phân bón đang ở mức rất hấp dẫn đối với người nông dân. Đây là thực tế đối với tất cả các loại phân bón, kể cả phân lân, mặc dù giá của loại phân bón này đã tăng đáng kể trong năm trước.
Tại Mỹ, mặc dù giá phân bón đã tăng cao nhưng nhu cầu cho vụ mùa thu 2020 rất mạnh trong bối cảnh thu nhập của người nông dân được cải thiện nhờ giá nông sản cao hơn cũng như nhờ các khoản trợ cấp của chính phủ Mỹ đối với người dân trong dịch COVID-19. Năm 2021, dự kiến nông dân Mỹ sẽ gieo trồng 90 triệu mẫu ngô và 90 triệu mẫu đậu nành (so với 91 triệu mẫu ngô và 83 triệu mẫu đậu nành trong năm trước), trong khi đó diện tích trồng lúa mạch cũng dự kiến sẽ tăng nhẹ, đạt khoảng 45 triệu mẫu.
Phân lân
Giá bán buôn DAP tại News Orleans (Mỹ) đã chạm đáy 236 đôla/tấn FOB vào tháng 12/2019, đây là mức thấp nhất kể từ năm 2006. Giá đã giảm mạnh do những rối loạn về nhu cầu vì thời tiết bất lợi, cùng với việc những lượng phân bón nhập khẩu lớn hơn được đưa ra thị trường. Trên thực tế, giá DAP tại News Orleans đã thấp hơn 40 đôla/tấn so với giá tham chiếu trên thị trường quốc tế cuối năm 2019. Nhưng mức giá thấp này không bền vững. Sau đó, giá DAP tại News Orleans đã bắt đầu tăng trở lại từ đầu năm 2020, trong vụ mùa thu đã tăng 50 đôla/tấn, tuy lực mua yếu trên toàn thế giới do những bất ổn vì dịch COVID-19 đã ngăn cản sự hồi phục lớn hơn của giá DAP. Sau đó, cuối tháng 6/2020 Công ty phân bón Mosaic đã nộp đơn kiện bán phá giá đối với các nhà cung ứng phân lân của Marốc và Nga trên thị trường Mỹ, với lý do những công ty này được chính phủ nước mình trợ cấp không công bằng. Sau khi bị kiện, các công ty nêu trên đã chọn cách rút khỏi thị trường Mỹ, gây ra tình trạng thiếu sản phẩm cho các khách hàng của mình. Nhờ vậy, giá DAP tại News Orleans đã tăng từ 275 đôla/tấn lên khoảng 360 đôla/tấn cuối tháng 8/2020, xóa bỏ sự chênh lệch với giá quốc tế trước đó.
Trong khi đó, nguồn cung trên thị trường quốc tế đã giảm do một số yếu tố quan trọng như sau:
– Các công ty phân bón cắt giảm sản lượng một cách tự nguyện trong quý I/2020 khi giá thị trường xuống thấp cũng như những rối loạn sản xuất vì dịch COVID-19
– Xuất khẩu phân lân của Trung Quốc thấp hơn do sản xuất ở đây tiếp tục bị ảnh hưởng tiêu cực vì quá trình cải cách trong ngành và nhu cầu trong nước ổn định sau một số năm liên tục giảm
– Việc trì hoãn đưa vào vận hành và nâng cấp sản lượng của các nhà máy ở Marốc và Arập Xê-út.
Kết hợp lại, ước tính các vấn đề nói trên đã khiến cho nguồn cung phân lân toàn cầu giảm khoảng 2,5 triệu tấn. Đồng thời, khối lượng giao hàng phân lân trên toàn cầu ước tính đã tăng thêm khoảng 1 triệu tấn, trong khi đó nhu cầu của người nông dân tối thiểu cũng gấp đôi khối lượng giao hàng đó. Tình hình này đã bắt buộc làm giảm mạnh lượng hàng tồn kho ở các nhà sản xuất cũng như ở các kênh phân phối, khiến cho giá tăng cao hơn.
Triển vọng đối với phân lân năm 2021 đang tỏ ra rất vững chắc với điều kiện kinh tế của người nông dân được cải thiện nhiều và mức giá phân lân hợp lý so với lợi ích mà nó mang lại. Dự báo, lượng phân lân được bán trên toàn cầu sẽ tăng khoảng 1,5-2 triệu tấn, tức là tăng 2% so với năm trước. Hiện tại, khi các công ty cung ứng phân lân trên toàn cầu đang cố gắng theo kịp nhu cầu và lượng hàng tồn kho không còn nhiều, có thể nói tình hình cung cầu thắt chặt trong nửa cuối năm 2020 sẽ tiếp tục trong năm 2021. Trong khi đó, giá phân lân tại Mỹ sẽ tăng nhẹ, đặc biệt trong nửa đầu năm, nhưng giá trên toàn cầu sẽ tăng nhanh hơn.
Phân kali
Tương tự như phân lân, giá bán buôn MOP dạng hạt tại Mỹ đã giảm khoảng 65 đôla/tấn trong năm 2019, xuống khoảng 225 đôla/tấn. Nhưng khác với phân lân, xu hướng giảm giá này đã tiếp tục sang năm 2020. Cho đến cuối tháng 7/2020, giá phân kali đã không chạm mức sàn 190 đôla/tấn, không khác với điểm thấp của chu kỳ cuối cùng giữa năm 2016. Hơn nữa, giá phân kali toàn cầu có vẻ đang lặp lại xu hướng năm 2016 và bắt đầu leo cao hơn sau khi các mức giá hợp đồng được thiết lập tại Ấn Độ và Trung Quốc tạo ra mức giá sàn toàn cầu. Ngoài ra, nhu cầu toàn cầu đã hồi phục cùng với sự hồi phục của nhu cầu tại Mỹ trong bối cảnh thời tiết thuận lợi, nhu cầu cũng tốt hơn đáng kể ở phần lớn các thị trường trên toàn thế giới.
Theo dự báo của các chuyên gia thị trường phân bón tại Hiệp hội các công ty nông hóa quốc tế CropLife, nhu cầu phân kali toàn cầu sẽ tăng khoảng 3%/năm. Nhưng trong bối cảnh nhu cầu mạnh, nguồn cung toàn cầu ước tính sẽ chỉ tăng với tốc độ bằng một nửa tốc độ tăng trưởng của nhu cầu. Vì vậy, sau khi hàng tồn kho được xử lý hết trong nửa đầu năm, giá sẽ lại bắt đầu tăng trở lại, trước tiên ở Braxin, sau đó là Mỹ và các thị trường châu Á.
Dự báo của CropLife về nhu cầu phân kali dài hạn cho thấy lượng giao hàng sẽ tăng tối thiểu 3% trong năm nay, phù hợp với tốc độ tăng trưởng theo xu hướng dài hạn. Khi hàng tồn kho tại các nhà sản xuất giảm đi trong năm 2021, trong khi đó hàng tồn kho tại các kênh phân phối giữ ở mức trung bình, cung cầu thị trường sẽ tiếp tục tạo áp lực lên giá đối với phân kali. Trên thực tế, với động lực giá tích cực, trong lịch sử nhu cầu phân kali toàn cầu thường vượt đáng kể xu hướng tăng trưởng của sản xuất. Trong khi đó, nguồn cung dự kiến sẽ chỉ mở rộng một cách hạn chế với việc đưa vào vận hành các nhà máy mới tại Canađa, Nga và Belarut. Đó là những lý lẽ cơ bản đối với việc giá phân kali sẽ tiếp tục chịu áp lực tăng giá trong năm 2021.
Tóm lại, môi trường nông nghiệp được cải thiện nhiều trên toàn cầu đang kích thích nhu cầu phân bón, trong đó có phân lân và phân kali. Trùng hợp với việc những nguồn cung mới đang bị hạn chế, thị trường phân lân và phân kali sẽ tiếp tục xu hướng tăng giá trong năm 2021.
Hoahocngaynay.com
Nguồn: Vinachem/CropLife
