(H2N2)-Một nhóm khoa học vừa cảnh báo loại đèn compact tiết kiệm điện có chứa các hóa chất gây ung thư – làm khuấy lại nỗi lo ngại về sự an toàn của sản phẩm thân thiện môi trường này.
Nhóm nhà khoa học Đức khẳng định các hóa chất gây ung thư và độc tố thoát ra khi người dùng bật đèn huỳnh quang compact, trong đó có hơi phenol, naphthalene và styrene.
Peter Braun, người thực hiện các kiểm tra tại phòng thí nghiệm Alab ở Berlin, Đức, cho biết: “Với những chất sinh ung thư, điều quan trọng là phải đặt chúng càng xa con người càng tốt”.
Từ nhận định này, báo cáo này khuyên người tiêu dùng không nên bật đèn trong thời gian dài, đặc biệt khi đèn ở gần đầu người.
Theo Telegraph, đèn huỳnh quang compact hiện được sử dụng rộng rãi ở nhiều nước, nhất là khi EU dự kiến loại bỏ bóng đèn dây tóc nóng sáng truyền thống vào cuối năm nay.
|
Đèn huỳnh quang compact có nguyên lý hoạt động tương tự đèn ống (đèn tuýp), chỉ có điều nhỏ gọn hơn. Đèn phát sáng là nhờ sự phóng điện trong hơi thủy ngân tạo ra tia cực tím, các tia này kích thích bột huỳnh quang ở bên trong vỏ đèn phát sáng. |
Andreas Kirchner, từ Liên đoàn Kỹ sư Đức, cho biết: “Các đám mây điện tử tích tích tụ xung quanh những đèn này. Vì thế, tôi sử dụng chúng chỉ vì chúng rất kinh tế. Bạn không nên dùng chúng trong những không gian hẹp, và nhất là không để ở gần đầu”.
Tuy nhiên, các chuyên gia người Anh khẳng định cần có thêm nghiên cứu mới có thể khẳng định được, và khuyến cáo người tiêu dùng không cần hoảng sợ.
Bộ Môi trường Anh khẳng định bóng đèn compact là an toàn, mặc dù thực tế là chúng chứa một lượng nhỏ thủy ngân, có thể thoát ra khi bóng vỡ.
Trước đó, Abraham Haim, một giáo sư sinh học tại Đại học Haifa ở Israel, cũng khẳng định bóng đèn huỳnh quang compact có thể gây ra tỷ lệ ung thư vú cao hơn nếu được sử dụng vào đêm khuya (vì đèn này có thành phần ánh sáng gần giống ánh sáng ban ngày, do đó làm rối loạn quá trình sản xuất một loại hoóc môn của cơ thể).
Các nhà khoa học Việt Nam lên tiếng
Phản ứng trước việc này, tiến sĩ Nguyễn Văn Khải, Giám đốc Trung tâm Tư vấn Tiết kiệm điện và Dung dịch hoạt hoá điện hoá, Hà Nội, một chuyên gia nghiên cứu sản xuất bóng đèn huỳnh quang compact ở Việt Nam, cho rằng đó là “thông tin phản khoa học”.
Theo tiến sĩ Khải, loại đèn này có cấu tạo gồm ống thủy tinh, dây tóc kim loại, khí krypton hoặc thủy ngân và bột huỳnh quang.
Nguyên lý hoạt động của nó như sau: Dưới tác dụng của dòng điện, dây tóc kim loại nóng lên, các điện tử thoát ra ngoài dây tóc và chạy về cực đối diện. Trên đường đi, chúng va chạm với hơi thủy ngân, làm thủy ngân phát xạ bức xạ cực tím. Bức xạ này tác dụng với bột huỳnh quang làm phát ra ánh sáng có bước sóng dài hơn chẳng hạn như dải phổ màu trắng.
“Như vậy, với một ống đèn kín thì khi bật lên không thể có hơi gì thoát ra ngoài được. Cũng không thể có hơi phenol và các khí khác sinh ra ở đây. Giả sử nếu nhà sản xuất có bỏ thêm phenol và các chất độc hại vào trong đó thì các khí này cũng không thể bay ra ngoài ống kín”, ông nói.
Cũng theo tiến sĩ Khải, trong dải phổ ánh sáng màu trắng mà đèn huỳnh quang compact phát ra, có một dải nhỏ màu tím. Nếu nồng độ nhỏ thì không gây hại gì, nếu nồng độ lớn hơn thì có thể làm mắt khó chịu, không nhìn lâu được. Tuy nhiên, “khi các điện tử va chạm vào thủy ngân, bột huỳnh quang, năng lượng của chúng rất nhỏ, nên các tia độc hại phát ra coi như không có”, ông Khải khẳng định.
Cũng về vấn đề này, thạc sĩ Nguyễn Trung Hà, chuyên gia về điện, từng công tác tại Viện nghiên cứu thiết kế trường học, ví von: “Không ai có thể phủ nhận những lợi ích từ việc sử dụng loại đèn này mang lại. Thế nhưng, nhiều người lại đặt câu hỏi là liệu dùng nó có an toàn, điều này cũng giống như hỏi nhà máy điện hạt nhân có an toàn. Về lý thuyết là nó có nguy cơ khi vỡ bóng đèn, cũng như khi nổ nhà máy điện hạt nhân”.
Theo ông, trong loại bóng đèn này có chứa một nồng độ nhất định những chất có khả năng gây ung thư như thủy ngân ở dạng hơi. Khi bóng đèn bị vỡ, những chất có trong đó thoát ra ngoài môi trường, tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng đến mức nào đến nay vẫn chưa có kết luận cuối cùng. Hơn nữa, nồng độ các chất này do nhà sản xuất kiểm soát để đảm bảo tính an toàn cho sản phẩm.
Về phía nhà sản xuất, ông Lê Quốc Khánh, Phó tổng giám đốc Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông cho rằng nếu nói chất độc hại trong bóng đèn thì chỉ có thủy ngân, nhưng nó ở trong bóng kín, chỉ khi bóng vỡ, thủy ngân mới thoát ra ngoài.
Trong một lần trao đổi với VnExpress.net trước đây, bà Ngô Ngọc Thanh, Chủ tịch hội đồng quản trị Công ty Rạng Đông (khi đó giữ chức phó giám đốc công ty) cho biết bóng đèn huỳnh quang của Việt Nam cũng như nhiều nước lân cận đều sử dụng thuỷ ngân ở dạng hạt hoặc dạng hơi để làm chất xúc tác phát quang. Ở sản phẩm huỳnh quang compact của công ty, thuỷ ngân được dùng ở dạng viên, tức là đã bọc trong một lớp bảo vệ nên có tính an toàn cao hơn.
Tuy nhiên, bà Thanh vẫn khuyến cáo dù sao thuỷ ngân cũng độc, nên người tiêu dùng không nên tự đập bóng đèn ra. Nếu chẳng may bị vỡ, phải thu dọn ngay vào túi nilon, khi thu dọn phải đeo khẩu trang chống độc.
‘Nếu không vỡ, bóng đèn huỳnh quang compact không độc’
Hoahocngaynay.com
Nguồn Vnexpress
