(H2N2)-Ngày 17/6/1865, thuốc sát trùng đã được sử dụng lần đầu tiên bởi bác sĩ phẫu thuật người Anh Joseph Lister (1827 – 1912).
 |
| Joseph Lister (1827 – 1912) |
Năm 1861, Joseph Lister được bổ nhiệm làm bác sĩ phẫu thuật tại bệnh xá Hoàng gia Glasgow. Tại đây, ông nhận thấy có đến 45% – 50% bệnh nhân bị chết do nhiễm trùng vết thương.
Ông đã dựa vào lý thuyết của Louis Pasteur (1822 – 1895) cho rằng nhiễm trùng là do vi sinh vật. Chính vì vậy, ông đã sử dụng acid carbolic (phenol) để khử trùng dụng cụ giải phẫu và làm sạch vết thương.
Kết quả là tỷ lệ tử vong trong các ca phẫu thuật của ông đã giảm đáng kể. Lister đã giảm được 15% tỷ lệ tử vong do nhiễm trùng vết thương tại bệnh xá Glasgow trong vòng bốn năm nhờ thuốc sát trùng.
Một buổi chiều, trong khi dạo chơi, Lister dừng lại trước một bể lớn chứa nước cống của thành phố. Nước đục đen ngòm, trên bề mặt phủ một chất nhầy đặc quánh. Lister cất công tìm hỏi nhiều người, hỏi cả vị giáo sư hóa học và được biết đó là chất acid carbolic, được dùng để thanh khiết, tẩy trùng. Đầu năm 1865, Lister quyết định thử nghiệm phương pháp tẩy trùng bằng acid carbolic cho các trường hợp gãy xương hở. Ông làm những gạc sát trùng tẩm acid carbolic (bây giờ gọi là phenol). Đối với những trường hợp gãy xương phức tạp, khó tránh khỏi nhiễm trùng và tử vong, ông còn rửa vết thương bằng acid carbolic và dùng gạc sát trùng tẩm acid carbolic băng kín lại, đồng thời thường xuyên thay gạc. Ông ngạc nhiên nhận thấy vết thương khô sạch, không có chút mủ nào và liền sẹo rất nhanh. Trong suốt 18 tháng liền, Lister đã dùng phương pháp này để điều trị thử nghiệm cho 12 bệnh nhân gãy xương hở, kết quả: 8 người khỏi hoàn toàn, 1 người bị hoại thư rồi cũng khỏi, 1 người phải cắt chi, chỉ có 2 người chết.
Tháng 3/1867, trên tờ Lancet, nội san của giới khoa học Anh, Lister thông báo: “Một phương pháp mới để điều trị gãy xương có biến chứng” với 10/12 trường hợp đều khỏi (trừ 2 bị chết ngay) trong đó có 7 bị rách da nặng. Vài tháng sau ông cho xuất bản chuyên đề Về nguyên tắc sát trùng trong phẫu thuật để xác nhận những điểm cơ bản của phương pháp mới là hủy diệt các mầm bệnh không cho xâm nhập vào các vết thương hở bằng cách sát trùng. Ông đề ra cách băng bó vết thương với nhiều lớp gạc có tẩm acid phenic, các dụng cụ phẫu thuật đều được ngâm trong dung dịch sát trùng, thậm chí ông còn sáng chế một máy bơm phun những hạt nước dịch acid carbolic 2% thành một màn sương mù trong phòng mổ để tiêu diệt các mầm bệnh có trong không khí.
Năm 1880, Lister nhận văn bằng danh dự của Trường đại học Oxford và Cambridge. 3 năm sau ông được phong huân tước. Mãi đến năm 1890, ông mới được tạp chí Lancet, một tạp chí thông thường chỉ chấp nhận các quan điểm y học trường phái Anh ca ngợi. Lúc đó đại đa số đồng nghiệp của Lister mới thay đổi quan điểm.
Như vậy, khởi đầu từ kỹ thuật sát trùng của Lister, đến găng tay của Halsted, rồi khẩu trang của Mikulicz, kỹ thuật vô trùng ngày càng hoàn thiện. Ngày nay, acid carbolic trở thành di vật của một thời đã qua, nhưng Lister trở thành một nhà y học vĩ đại trong lịch sử, xứng đáng xếp ngang hàng với Virchow và Paster. Cho đến thời của Joseph Lister, vai trò của chất sát trùng trong khống chế bệnh lây nhiễm mới được nhận thức đầy đủ. Đây là mốc lịch sử quan trọng của ngoại khoa và cũng là một trong những nỗ lực sớm nhất để kiểm soát và khống chế nhiễm trùng ngoại khoa. Cuộc đời của Lister là những đóng góp to lớn cho y học. Sự thật lịch sử đó không thế lực nào phủ nhận được.
Từ năm 1983 thì việc phẫu thuật trong điều kiện vô trùng đã trở nên phổ biến.
Joseph Lister trở thành cha đẻ của thuốc sát trùng.
Hoahocngaynay.com
Nguồn: Báo Đất Việt
