(H2N2)-Cục Môi trường Mỹ gần đây đã quyết định giảm dần tiến đến chấm dứt việc sản xuất và nhập khẩu các chất gây suy giảm tần ozone. Một trong những chất đó là methy bromide. Methyl bromide là một lọai thuốc trừ sâu phổ rộng dùng để khống chế các côn trùng gây bệnh, tuyến trùng và các loài gặm nhấm. Chỉ riêng ở Mỹ khoảng 27.000 tấn methyl bromide được sử dụng hàng năm, chủ yếu dùng để xông đất (87%), xử lý các sản phẩm (8%) xông các công trình (5%). Trên bình diện toàn cầu, hàng năm con người sử dụng khoảng 76.000 tấn, trong đó Bắc Mỹ chiếm tỉ lệ cao nhất (43%), kế đó là Châu Au (24%) Chấu Á (24%, kể cả Israel và Trung Đông), Nam Mỹ và Châu Phi (9%).
Phần lớn loại hoá chất này được sản xuất từ 3 công ty: 2 nằm ở Arkansas (Mỹ) và 1 nằm ở Israel. Các công ty này sử dụng các muối bromine trong tự nhiên ở dưới đất (như ở Arkansas) hay trên mặt đất (như ở Biển Chết). Methyl bromide thường được sản xuất như là một phụ phẩm của các qui trình sản xuất các loại bromide khác.
METHYL BROMIDE ĐƯỢC SỬ DỤNG ĐỂ LÀM GÌ?
Khi sử dụng để xông đất, methyl bromide được đưa vào lớp đất sâu khoảng 12-24 inches trước khi trồng cây. Nó sẽ tiệt trùng đất, giết hầu hết các vi sinh vật đất. Ngay sau khi đưa methyl bromide vào đất, người ta phủ lên đất một tấm bạt nhựa, để giử cho nó không phóng thích vào khí quyển, Tuy nhiên, các loại bạt sử dụng hiện nay vẫn cho methyl bromide đi qua và phóng thích vào khí quyển. Sau đó, khi chúng ta giở tấm bạt ra (sau 24-72 giờ), lượng methyl bromide còn lại sẽ phóng thích vào khí quyển. Khi chúng ta xông một thửa đất lớn thì tấm bạt sẽ được giở ra sau 24-72 giờ, tuynhiên, khi xông cho từng luống nhỏ thì các miếng bạt này có thể giữ suốt muà trồng trọt (60-120 ngày). Khoảng 50-95% lượng methyl bromide đưa vào đất có thể phóng thích vào khí quyển. Các cây trồng thường được áp dụng qui trình xông đất là dâu tây, cà chua, thuốc lá, nho.
Khi sử dụng để xử lý hàng hoá, methyl bromide được bơm vào một căn phòng hay vào một tấm bạt chứa các hàng hoá này. Khoảng 80-95% của methyl bromide sử dụng cho việc này sẽ được phóng thích vào khí quyển. Các loại hàng hoá thường được xử lý bằng hoá chất này là nho, anh đào… Nhiều loại sản phẩm được xử lý nhiều lần trong quá trình trử và vận chuyển. Nhiều nước đòihỏi các hàng hoá phải được xử lý bằng methyl bromide trước khi nhập khẩu (để bảo đảm an toàn về dịch bệnh).
Việc sử dụng methyl bromide để xông các công trình kiến trúc nhằm khống chế mối, côn trùng, gặm nhấm. Khoảng 90% methyl bromide sử dụng cho mục đích này đi vào khí quyển.
ẢNH HƯỞNG CỦA MB LÊN MÔI TRƯỜNG VÀ SỨC KHOẺ CON NGƯỜI
Methyl bromide không những độc đối với nhóm côn trùng cần khống chế mà còn độc đối với các nhóm sinh vật khác. Các ảnh hưởng đến con người bao gồm: ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, hệ hô hấp, phổi, mắt, da. Các triệu chứng ban đầu bao gồm mệt mõi, nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt, ói. Ở liều lượng cao dẫn đến chết người. Với môi trường MB là một chất khí gây suy giảm tầng ozone.
Tại sao Cục Môi trường Mỹ giảm dần việc sử dụng MB?
MB là một chất quan trọng gây suy giảm tầng ozone. Các đánh giá gần đây của các nhà khoa học cho thấy 1 nguyên tử Br từ hợp chất này có khả năng phá hủy ozone 50 lần nhiều hơn 1 nguyên tử Chlor từ CFCs. Theo kết quả điều tra ý kiến của 300 nhà khoa học hàng đầu về lĩnh vực này vào năm 1994, các nhà khoa học điều đánh giá chỉ số khả năng làm suy giảm tầng ozone (ozone depletion potential, ODP) của MB là 0,6.
Điều 4 của Clean Air Act (CAA, sửa đổi vào 1990) yêu cầu tất cả các chất có ODP từ 0,2 trở lên phải giảm dần sử dụng ở Mỹ trong 7 năm. Những hoá chất này được ếp vào “loại I” của các chất gây suy giảm tầng ozone và có những tác hại quan trọng đến tầng ozone.
MB bị cắt giảm dần từ lúc nào?
Theo CAA, Cục Môi Trường Mỹ cấm việc sản xuất và nhập khẩu MB từ 1/1/2001. Thêm vào đó, Cục Môi Trường Mỹ đã giới hạn việc sản xuất và nhập khẩu MB vào Mỹ từ 1994 (giử nó ở mức của năm 1991). Như vậy, Mỹ đã cho một thời gian đủ dài để chuẩn bị cho việc chuyển sang sản xuất và sử dụng các sản phẩm thay thế.
CAA có hạn chế việc sử dụng MB?
Không. Cục Môi Trường Mỹ chỉ cấm sản xuất và nhập khẩu. Việc sử dụng thuốc trừ sâu được quản lý bởi FIFRA (Federal Insecticide, Fungicide and Rodenticide Act).
Đã có các phương pháp thay thế cho việc sử dụng MB?
Đã có. Tuy nhiên, không có một phương pháp nào có thể thay thế MB cho tất cả các mục đích sử dụng, chỉ có những phương pháp thay thế cho từng trường hợp và đối tượng côn trùng cần khống chế. Các biện pháp thay thế không những phải chứng minh được hiệu quả của nó trong việc khống chế côn trùng mà còn phải chứng minh được hiệu quả về kinh tế so với việc sử dụng MB. Các biện pháp sau đây có thể được đưa vào áp dụng trước năm 2001.
Đối với việc xông đất: các hoá chất thay thế cho MB bao gồm 1,3 dichloropropene. Dazomet, chloropicrin và metam sodium và một số thuốc trừ sâu và trừ cỏ tiếp xúc chọn lọc. Các biện pháp không sử dụng hoá chất như luân canh, xông hơi, phơi đất, các biện pháp sinh học kể cả việc sử dụng các cây kháng côn trùng…
Đối với việc xử lý các hàng hoá: các hoá chất thay thế bao gồm phosphine và carbonyl sulfide. Các biện pháp không sử dụng hoá chất bao gồm bức xạ, sử dụng môi trường chỉ có N2 và CO2, làm nóng/lạnh.
Đối với các công trình: các hoá chất thay thế bao gồm sulfuryl fluoride và phosphine và một số thuốc trừ côn trùng và gặm nhấm tiếp xúc. Các biện pháp không sử dụng hoá chất bao gồm sử dụng môi trường chỉ có N2 và CO2, làm nóng/lạnh.
Theo Lê Hoàng Việt (Đại học Cần Thơ)
Hoahocngaynay.com
